ست سرم یا IV fluid set، یکی از تجهیزات پزشکی پایه و ضروری است که برای تزریق مایعات، داروها، الکترولیتها و مواد مغذی به داخل رگ بیمار استفاده میشود. این ابزار در بیمارستانها، مراکز درمانی، کلینیکها و شرایط اورژانسی کاربرد فراوان دارد و نقش حیاتی در درمانهای وریدی و مراقبتهای ویژه ایفا میکند.
اجزای اصلی ست سرم
یک ست سرم معمولی شامل چند جزء کلیدی است که عملکرد هر کدام برای تزریق ایمن و مؤثر حیاتی است:
• سوزن یا کانولا (Cannula/Needle): برای ورود مستقیم به رگ بیمار و ایجاد مسیر عبور مایع.
• لوله پلاستیکی (Tubing): مسیر عبور محلول از کیسه یا بطری سرم به جریان خون بیمار.
• قطرهشمار (Drip Chamber): امکان مشاهده تعداد قطرات و کنترل جریان مایع را فراهم میکند و از ورود حباب هوا جلوگیری میکند.
• گیره تنظیم جریان (Flow Regulator/Clamp): به کادر درمان اجازه میدهد سرعت جریان سرم را دقیقاً تنظیم کند.
• سر سرم (Spike): بخش اتصالدهنده بین کیسه یا بطری محلول و لوله ست.
• فیلترهای داخلی (در برخی ستها): از ورود ذرات معلق، لختهها یا میکروارگانیسمها به جریان خون جلوگیری میکنند و ایمنی تزریق را افزایش میدهند.
انواع ست سرم
ستهای سرم به چند دسته تقسیم میشوند که هر کدام کاربرد ویژهای دارند:
1. ست استاندارد: برای انتقال مایعات معمولی مانند سرم نرمال سالین یا دکستروز.
2. ست با فیلتر: مناسب بیماران حساس و برای جلوگیری از ورود ذرات یا باکتریها.
3. ست با کنترل دیجیتال یا پمپ: برای تزریق دقیق داروهای حساس و مراقبتهای ویژه، جایی که نیاز به کنترل دقیق حجم و سرعت تزریق وجود دارد.
کاربردهای ست سرم
ست سرم یکی از ابزارهای چندمنظوره در پزشکی است و کاربردهای آن شامل موارد زیر میشود:
• جبران کمآبی و تأمین الکترولیتها در بیماران کمآب، دچار شوک یا اسهال شدید.
• تزریق داروهای وریدی سریع یا طولانیمدت، شامل داروهای اورژانسی یا حساس.
• انتقال خون یا فرآوردههای خونی و پلاسمایی.
• پشتیبانی تغذیهای بیمارانی که نمیتوانند از طریق خوراکی تغذیه شوند (Total Parenteral Nutrition).
• مراقبتهای ویژه در بخش ICU و اتاق عمل برای تثبیت شرایط حیاتی بیمار.
نکات مهم در استفاده از ست سرم
استفاده ایمن از ست سرم نیازمند رعایت چند نکته کلیدی است:
• حفظ استریلیته تجهیزات و محل تزریق برای جلوگیری از عفونت.
• تنظیم دقیق سرعت جریان و حجم تزریق متناسب با وضعیت و نیاز بیمار.
• پایش واکنشهای جانبی و عوارض وریدی مانند التهاب، درد یا نشت محل سرم.
• ست سرم معمولاً یکبار مصرف است و پس از استفاده باید دور انداخته شود تا خطر عفونت کاهش یابد.
